Máy biến dòng điện (BI, CT, TI) hay biến dòng là thiết bị điện dùng để biến đổi dòng điện có trị số lớn và điện áp cao xuống dòng điện có trị số tiêu chuẩn 5A hoặc 1A, điện áp an toàn cung cấp cho mạch đo lường, điều khiển và bảo vệ.

Chế độ làm việc chủ yếu của máy biến dòng là chế độ ngắn mạch (cuộn thứ cấp luôn nối với một ampe kế hoặc tổng trở vô cùng nhỏ). Trong trường cuộn dây thứ cấp để hở mạch, toàn bộ dòng sơ cấp làm nhiệm vụ từ hóa lõi thép, từ cảm Bm tăng lên đột ngột gây bão hòa mạch từ. Khi dòng điện sơ cấp qua trị số 0, sức điện động cảm ứng trong cuộn thứ cấp của máy biến dòng sẽ có dạng đỉnh nhọn với biên độ rất lớn. Điện áp trên hai đầu cuộn dây thứ cấp hở mạch sẽ tăng rất cao sẽ gây hư hỏng thiết bị và nguy hiểm cho con người.

Để hiểu sâu hơn và làm rõ mức độ nguy hiểm khi hở mạch thứ cấp trong quá trình vận hành thiết bị và để nâng cao kiến thức cho các CBCNV, Phòng Kỹ thuật của ACEE tổ chức buổi thực nghiệm đo điện áp trên cuộn dây thứ cấp máy biến dòng điện khi hở mạch cho 2 loại máy biến dòng điện 35kV tỷ số 200-400-600/1 A và máy biến dòng điện 24kV tỷ số 1000-1500-2500/1 A tại Phòng thí nghiệm của Công ty.

Thông qua phép thử nghiệm trên, các cán bộ của Phòng Kỹ thuật ACEE đã tổng hợp và đưa ra đánh giá và bài học kinh nghiệm sau:
– Đối với các biến dòng điện có tỷ số biến dòng càng lớn thì điện áp hở mạch cuộn dây thứ cấp càng lớn với cùng một giá trị dòng điện sơ cấp.
– Với cùng một giá trị dòng điện sơ cấp, điện áp hở mạch trên cuộn bảo vệ sẽ lớn hơn rất nhiều so với cuộn đo lường.
– Giá trị dòng điện phía sơ cấp chỉ cần đạt đến 50% dòng điện định mức đối với cuộn đo lường hoặc 25-30% dòng điện định mức đối với cuộn bảo vệ thì điện áp đỉnh trên cuộn dây thứ cấp đã lên đến 4,5kV.
– Khi cuộn dây thứ cấp để hở mạch đối với các biến dòng có tỷ số lớn như 2500/1 tại giá trị dòng điện sơ cấp bằng dòng điện định mức sẽ cực kỳ nguy hiểm, có hiện tượng phóng điện giữa hai đầu cuộn dây thứ cấp hoặc phóng điện với vỏ máy biến dòng điện và làm cho máy biến dòng điện bị hư hỏng.